text
stringlengths 0
171k
|
|---|
Nobə eḵuəḵ ʔuəxu daxəxəm Boris i psər şıguḟıḵınu sışoguğ, — žiʔaş abı. |
Usaḵuə, literaturə kritik, Urıseym i Txaḵuəxəm ya zəguhənığəm xət Aksenovə Asiyat qışıpsaɫəm žiʔaş di ṩınaɫər qızərımıḵuəu ḟıuə zəriɫağur. |
— ʔuṯıžım i fəepɫ pẋəbğur qışızəʔuaxım, sə teɫıjə guər si nəgu ṩəḵaşi, sıvdəmıguašəu sxuəšəçınuqım. |
Pẋəbğum dışıbğədıhəm, sə gu ɫıstaş abdež şızeuə həndırabğuə xuⱬ ćıḵum. |
Yapəṩıḵə ar Qumaxuə Muhədin i ʔəm teṯıshaş, iuⱬḵə ipẋu Dadiy i daməm tesu sɫəğuaş. |
Si şhəfəcım ziʔətat a dıqiqəxəm. |
Apxuədəxəm dež həndırabğuə pɫağunır ḟıuə žaʔə, ar qıṩənaxəm zəraxuəarəzım i şıhətu qaɫıtə, — žiʔaş Aksenovəm. |
Sıhətiṯım ṩiğuḵə eḵuəḵa spektaklım ṩəsxər zəm nəşẋeyt, zəm guḟərt, zəmi gupsısəm xəxuərt. |
Sə psom xuəmıdəu sızıʔəpišəu sızədəʔuar Boris i bzərş. |
Šıḵəpšınəm ḟıuə tešəṩa bzəpsxəm qrağəḵ maqamə teɫıjəm xuədəu, Boris i psaɫəxər adıgəɫır quəpsu zriḵuəm ḵuəćrıžırti, gupsısər qrağəblırt. |
Zəm ɫır irixuⱬəu, zəmi zətrauʔəḟəžu… Boris i bzər quley qudeyqım, ar anədəɫxubzəm i psınəm xəʔubəu i ʔəḟır zi ʔupəm qıtena pəɫıtəu bzaḟəş. |
Psaɫə xəpɫıhaḵə, adıgə duneym qiğəuv mardəm ṩəzıḵa gupsısəḵə abı emrə ḟımrə, qeḵumrə qemıḵumrə zəxəxauə qıdbğədeɫhə. |
Də qıtxuənəžır dıʔəbəu qətştənu arqudeyrş!.. |
Ćıxu. |
Txaḵuə. |
Ṩənığəḻ |
ʔuṯıžım ehəḻa dauədapşəxəm paşəu baʒəuəğuəm i 15-m Qəbərdey-Baɫqərım Gumanitar qəxutənığəxəmḵə i institutım şeḵuəḵaş «Ćıxu. |
Txaḵuə. |
Ṩənığəḻ. |
Boris i tvorçestvəm iʔə şhəxuənığəxər» ḟəşığəm ṩət xəğəgu ṩənığə konferenc. |
Boris teuxua guqəḵıž daxəxəmḵə qızəʔuixri, ar iriğəḵuəḵaş txıdə ṩənığəxəm ya doktor, professor, QBṨQI-m i unafəṩ Ʒəmıh Qasbolət. |
Ʒəmıhım žiʔaş nobərey ṩənığə duneym xət nəẋıⱬıḟxəm yaşış kuəd Boris zərıdələⱬar, ćıxuğəḵi, ṩənığə i ɫənıquəḵi ḟı dıdəu zəraćıxur. |
ʔuṯıžım i ğaṩə ğuəguanər qızəxuəsaxəm yagu qiğəḵıžri, ar şhəxuəu qıteuvıʔaş Boris i ṩənığə ləⱬığəxəmrə abı anədəɫxubzəm xuiṩa xəɫhənığəmrə. |
Gorьkiy Maksim i ćər zezıhə Literaturə institutım i eğəjaḵuə Kullə Viktor psaɫə şratım, ezır şılaⱬə institutım Ɫəpq literaturəxəmḵə kursxər ğə qaḵuə qışıṩəʒauə irağəḵuəḵın zərışıṩaʒəžır žiʔaş. |
Ɫəpq literaturəxəm ya kuuağımrə ṩəşığuağımrə şhəxuəu qıteuvıʔaş Kullə Viktor. |
I psaɫəxəm ya şıhətu qiğəɫəğuaş iɫəs zıbžanə ẋuauə ezıri xətu «Urıseym is ɫəpqxəm ya ijırey literaturə» ḟəşığər iʔəu qıdağəḵ antologiexəm (usığəm, prozəm, dramaturgiem eyxər duneym qıtehaş) ixua txaḵuə-usaḵuəxər. |
Qapştəmə, dramaturgiem i antologiem ʔuṯıž Boris i «Kušıkupşır» itş. |
ʔuṯıž Boris i txığəxəm ezım yaxuiʔa şıtıḵəm tepsəɫıhaş filologie ṩənığəxəm ya doktor Ğut ʔədəm. |
Abı žiʔaş ʔuṯıžım i duney epɫıḵə şhəxuəm qişınəmıṩauə, grammatikə i ɫənıquəḵə ezım i xabzə pıuxıḵa zəriʔəžar. |
— Ɫəpq qəs iʔəş ɫənıquə kuədḵə zəḟəḵıšxuə zıbğədəɫ ćıxuxər. |
Adıgəm i dežḵə ʔuṯıž Boris apxuədəu qısşoẋu. |
Abı i ğəɫəğuənığəm sışepɫam sḟəğəṩəğuənu kuəd zəpəspɫıhaş. |
Pḵığəxər daxə qudeyqım, axər ʔəzə dıdəu ṩaş. |
Ɫəpq ʔəṩağər, literaturər ezığəḟəḵua adıgə txaḵuəm teuxua ʔuəxuxəm sḟəḟu sıxətş. |
Teatrım şıtɫəğua spektaklır zəreḵuəḵar adıgəbzəmi, artistxəm ya jəguḵəmḵə, zıṩıḵəmḵə qızgurağəʔuaş zıteuxuar. |
Draməmrə pḵığəmrə zızoğəşh, ṯuri ğaṩəm şış tepɫəğuəş, ṯumi kuuuağ yaʔəşi. |
Abı qıxəḵıu žısʔənu sıxueyt ʔuṯıž Boris ʔəḵi psəḵi zərıusar, — žiʔaş Aksenovə Asiyat. |
«Goryanka» gazetım i redaktor nəẋışhə Qanıquə Zarinə ʔuṯıžım teuxuauə qışıpsaɫəm Boris ɫəpqım dežḵə iğəzəṩa mıhənəm, ar zıʔuua guğuehxəmrə ɫəpoşhəpoxəmrə ya guğu iṩaş. |
— Si nasıp qrihəḵri, iɫəs 14-ḵə sıdələⱬaş Boris. |
A zəmanım ar ⱬıpəu sxuəẋuaş žısʔəmə, sışıuənuqım. |
Zğəṩağuərt abı xəɫ qarur, qıpəuvxəm qaxuiğuət bğədıhəḵər. |
Abı i gušıʔə daxəm ar kuəd dıdəm qriğəlauə qısşoẋu. |
Bıdəu sışoguğ yamığəuvu qəna i pьesəxər teatr utıkum şıtɫağunu. |
ʔuṯıžır qıtteubğuauuə žıxuaʔəu qızərıddələⱬa ṩıḵəm i psəm i xuabağımrə ar ćıxušxuəu zərışıtamrə qağəɫağuə, — žiʔaş Qanıquəm. |
Ṩənığə konferencım ʔuṯıžım i dramaturgiem, adıgə bzəṩənığəm Boris xuiṩa xəɫhənığəm, i usığəxəm yaxəɫ ṩəşığuağım abı i txığəxəm gušıʔəm şiubıd uvıᵽəm, nəğuəṩ kuədmi yateuxua doklad ğəṩəğuənxər şaṩaş. |
Zərəğıž quažəm |
Boris i ṩıhır zığəɫaᵽə gupım adəḵə yaunəṯaş ar qışaɫxua Zərəğıž žıləⱬım. |
Šərəj municipalьnə ṩınaɫəm, quažə administracəm ya ḻıḵuəxər zıpeⱬa həṩəxər yapəṩıḵə yašaş Boris i ćər zezıhə kurıt ejaᵽəm. |
Abı i pəʔuṩə pəšım školaḵuə ćıḵuxəm yağəhəzıra tepɫəğuəxər şağəɫəğuaş, ya quažəğu şəjaşəm i usə qıxəxaxəm qışejaş. |
Iuⱬḵə həṩəxəm zışrağəpɫıhaş ʔuṯıžım i psaɫərə ʔərıḵḵə ğənṩa ejaᵽəm. |
Adəḵə həṩəxər şıʔaş Boris i ʔuaşhəu qaɫıtə, abı i fəepɫu mıvəšxuə zıtrağəuva ṩıᵽəm. |
Quažəm qıxəpɫəu tesu, i txığə kuədım ya ɫaṩər qışriğəẋuar abdežu ezımi ʔəjərə žiʔəžaş. |
Araş abı i uəsyatḵə i psaɫəxər zıteʒa mıvəšxuər a ʔuaşhəm ṩıtrağəuvar. |
Abdež şıtepsəɫıhaş Zərəğıž qıdəḵa ćıxu ćərıʔuəxəm. |
Qəralım, respublikəm i ṩınaɫə zəmıḻəuⱬığuəxəm qiḵa həṩəxər zəxuəzıšəsa ʔuṯıž Boris adəⱬ ṩınaɫəm teuxuauə itxa usəxəm qışejaş, ya quažəğum zərırigušxuər, abı i ṩıhır ya guapəu zərağəɫaᵽər žaʔaş žılədəsxəm. |
Fəepɫım uʒ ğəğaxər traɫhəri, txaḵuəm daqiqəḵə xuəşığuaş. |
ʔuṯıž Boris trauxua dauədapşəxəm ya ḵəux ʔıhəu, gupır şıʔaş Zərəğıž quažəm Şənxabzəmḵə i unəm. |
Šərəj ṩınaɫəm i administracəm i ḻıḵuəxər qışıpsaɫəm žaʔaş Boris xuədə qazərıxəḵam zərırigušxuər, i ʔədaqəṩəḵxər ḟığuəšxuəu qızəraɫıtər. |
— Ingušım sıqiḵıu Qəbərdey-Baɫqərım sıqəzıšar ʔuṯıžım xuəsṩ pṩəšxuərş. |
«Kuəd qəzımığaṩəu kuəd zıxuzəḟəḵa», zıxužaʔəxəm yaşışş Boris. |
Abı i txığəxəm gupsısə kuu şıpxıšaş, auə nəẋışhər ćıxuxəm ya şıuağər yaxuədğəğuu, qıdgurıʔuəu dıpsəun zərıxueyrş. |
Sışoguğ abı uəsyat papṩəu qiğəna i ʔəuⱬır fɫıtəu, abı i ʔuşığəm fıtetu fıpsəunu, — žiʔaş literaturə kritik, Inguš Respublikəm i Txaḵuəxəm ya zəguhənığəm i thəmadəm i quəʒə Nakostoev Xavaš. |
Qıḵəɫıḵuəu psaɫə irataş QŠR-m i ćıxubə usaḵuə Šıbzıẋuə Larisə. |
— «Ćıxuxəm nasıp qaxuəzıɫıẋuərş nasıpıḟə ẋunu zıxuəfaşər», — žaʔəu şıtaş nartıⱬxəm. |
Sə sızərepɫımḵə, a psaɫəxər i ğaṩə ğuazəu psəuaş ʔuṯıžır. |
Ćıxur qəpćıxun papṩə qışaɫxua ṩınaɫəm uḵuən xueyuə žaʔə, abı i mıhənər qışızgurıʔuar Boris i adəⱬ quažəm sıqıdıha iuⱬḵəş. |
Ṩıuəps teɫıjə, ćıxu ğəṩəğuənxəmḵə bey ṩıᵽəş mır. |
Ɫəpq nasıpım zərıɫəpqıu ṩəbənıfınuqım, ar xuənıquəş i ʔuəxu dəzığəḵınu ḻıẋuⱬxəm, uxueyramə, ḻı ẋıⱬəxəm. |
Ɫəpqım apxuədə xuəẋuauə qızoɫıtə ʔuṯıž Boris, — žiʔaş Šıbzıẋuəm. |
Pšıhım ʔuṯıž Boris i «Fıqeblağə, Zərəğıž» txığəm şış pıçığuə «Nur» teatr studiem xətxəm şağəzəṩaş, «Nartxəm ya dığəm» şış ʔıhi qızəxuəsaxəm ya paşhə ğəṩəğuənu irahaş, Qulxə Amirrə Lanərə uərəd zıbžanə yağəzəṩaş ʔuṯıž Boris i psaɫəxər ṩəɫu. |
Pšıhır zərızəxuaṩıža «Zərəğıž» uərədır teatr tepɫə iʔəu daxə dıdəu yağəuvat Qul zəşhəğusəxəm. |
ʔuəxum i žərdəmṩaḵuəxəmrə abı i ğəzəṩaḵuəxəmrə ḟıṩə psaɫəḵə zaxuiğəzaş «Adıgə unə» tıkuən-muzeyr zığəlaⱬə ʔuṯıž Məžid. |
I psaɫəxəm ya ḵəuxıu, Boris i usə satırxəm qıxina mı jə psaɫəxər žiʔaş Məžid: |
«Zıxədıvğaɫhi şımıʔa ḻığə, |
Dıqıṩəvğəḵxə zəramıguğəu!» |
Pẋum i psaɫə |
Respublikəm şeḵuəḵ ʔuəxuğuəxəm yateuxuauə i ʔuəxu epɫıḵəmḵə qıddəguašəmə di guapəu də zıxuədğəzaş ʔuṯıž Boris ipẋu nəẋıṩə, filologie ṩənığəxəm ya kandidat ʔuṯıž Lalucə. |
— Zı psaɫəḵə, zı ʔuəxuğuəḵə di adəm utepsəɫıhınu guğuş, abı i duney tetıḵar zərışıtu dərḵə şapẋəş. |
Mı maxuəxəm eḵuəḵ ʔuəxuxəm papṩə ḟıṩə ley yaxuəsṩınu sıxueyş ar qızəzığəpəşaxəm. |
Si guğəş i psər şıguḟıḵınu. |
Di adəm i ṩəinır i unağuəm i zaquəqım zıxuəğəzar, ɫəpqım zərışıtu qıtxuiğənauə qızoɫıtə. |
Sıt şhəḵə žıᵽəmə, i unağuəm xuədəu ar i ɫəpqmi xuəpsəuaş, abı i naṯə ẋuamrə i qəḵuənumrə egupsısu. |
Si kandidat ləⱬığər zıteuxuar si adəm i gušıʔə txığəxərat. |
Abı seləⱬın ṩəzʒa iuⱬḵəş i kuuuağımrə ṩəɫ ṩağıbzəmrə nəsu qışızgurıʔuar. |
Psomi zəraṩəşi, di adər ćıxu gušıʔəreyt. |
Ğaṩəm i daxərat nəẋıbəu iɫağur. |
Iṯanə, ar şıtxəḵə, zəm gušıʔə, zəm txığə nəşẋey itxırt. |
«Si şhər zım eta mıẋun şhəḵə, guṩıhəmrə gušıʔəmrə zəblızoʒ», — žiʔərt. |
Auə şıẋuḵi, abı sıtri gušıʔəm xuiğəḵuəžırti, ya nəẋ žağuə pşıẋua ʔuəxuri qıbdiğəpsınṩərt, — žeʔə Lalucə. |
Şomaxuə Zalinə. |
Surətxər Qarey Əlinə trixaş. |
QBR-m i ʔətaşhə Ḵuəḵuə Kazbek Operativnə štabım i zəʔuṩə iriğəḵuəḵaş |
Koronavirus uzıfəm Qəbərdey-Baɫqərım zışemığəubğunım xuəğəpsa operativnə štabır baʒəuəğuəm i 15-m arəzı teẋuaş Qəbərdey-Baɫqər Respublikəm şıʔə sanitar doxutır nəẋışhə Paguə Žırasɫən uzım zışıẋumənım xuəğəza profilaktikə mardəxəm nəẋ tḵiyuə tetınımrə vakcinər ʔəmalınšəu zıxaɫhən xuey ćıxuxəm mastər xaʔunımrə teuxuauə qıxiɫha žərdəmxəm. |
QBR-m i ʔətaşhə Ḵuəḵuə Kazbek qıxiğəşaş respublikəm əpidemiologie şıtıḵər zərışeḵaḵuər: «Ijıpstu gospitalxəm ćıxu 534-rə ṩəɫş, abıxəm yaşışu 71-m reanimacəxəm şoʔəzə. |
Uzıfəm iubıdxəm ya bžığəm maxuə qəs xoẋuə, sabiyxəri ṩaləğualəri abı eğəsımajə, abıxəmi uzır qehəɫəḵıuş zərapqrıḵır. |
Də reanimacəxəm ğuəɫıᵽəu ṩətım, kislorodḵə zərağəbauə ʔəməpsıməxər zəšəḻaxəm ya bžığəxər nəẋıbə doṩ, sımajəxər zdašənu adrey gospitalxəri ya ləⱬığəm xudoğəhəzır. |
Uzıfər zıpqrıhaxəm iquḵə guğuuş ar zəraşhəşıḵır, abı ihxəri kuəd məẋu». |
«Qəbərdey-Baɫqərım şıpsəuxəm ya ğaṩəmrə uzınšağəmrə ẋumənırş di dežḵə nəẋışhər. |
Di şhəri di ʔıhlıxəri uzıfəm pəʔəṩə zərıtṩın ʔəmal nəẋıḟ dıdəu nobəḵə şıʔər vakcinər zıxeğəɫhənırş iḵi ar ᵽaɫə ḵəṩım qriubıdəu zəḟəğəḵın xueyş, abıḵə ćıxu nəẋıbə qızəṩəubıdauə uzıfəm ziubğunır qızətedğəuvıʔən papṩə», — qıxiğəşhəxuḵaş Ḵuəḵuəm. |
Mastər ʔəmal imıʔəu zıxaɫhən xueyxəm yaşışş ćıxuxəm ʔuəxuthəbzə zəmıḻəuⱬığuəxər yaxuəṩənım, satum, qəral, municipalьnə ʔuəxuṩaᵽəxəm, transportım, eğəjənığəm, şənxabzəmrə uzınšağər ẋumənımrə, ŽKX-m, uxuənığəm, turizməm, ćıxuxəm socialьnə ya ɫənıquəḵə qaşhəşıžınım pıṩa ʔənaṯəxəm, ʔuəxuṩaᵽəxəm ya ləⱬaḵuəxər. |